Honderd talen van jonge kinderen in de natuur
Jonge kinderen hebben wel honderd talen.
Loris Malaguzzi
Jonge kinderen kunnen al van alles – Als je ze de ruimte geeft, ontwikkelen ze hun eigen talenten.
Deze mooie ideeën over pedagogiek zijn geïnspireerd door de pedagogiek van Loris Malaguzzi, vooral bekend van Reggio Emilia. Reggio Emilia is een kleine Italiaanse stad waar deze ideeën zijn ontwikkeld.
We verdiepen ons bij Peuters in het Wild in het hoe en waarom van natuurlijk buitenspelen. Waarom is buitenspelen voor jonge kinderen zo belangrijk? Hoe kun je dat het beste implementeren als kindercentrum? De creativiteit van Reggio Emilia spreekt ons daarbij bijzonder aan. Jonge kinderen zijn geen onbeschreven blad. Ze hebben vanaf het begin allerlei ideeën over wat er om hen heen gebeurt. En kunnen daar op allerlei manieren over communiceren, waarbij gesproken taal overigens nog niet zo belangrijk is. De natuur is een uitnodigende, rijke en ongevormde ruimte. In tegenstelling tot veel speelgoed, kan een tak bijvoorbeeld van alles zijn voor een peuter: een stokpaard, een zwaard, een toverstok, een muur van een hut enzovoorts.
Pedagogista, Atelierista, Naturista?
In de literatuur over Reggio wordt gesproken over de Pedagogista en de Atelierista. Als je de natuur centraal zou willen stellen, zou ik ook kiezen voor de Naturista. Dat klinkt een beetje raar misschien. Een specialist natuurlijk spelen kun je het ook noemen. De Atelierista is verantwoordelijk voor het bevorderen van de creativiteit met materialen in het atelier. Het atelier kan natuurlijk net zo goed buiten zijn. Specialist natuurlijk spelen, kan dus een mooie taak zijn voor de atelierista, maar dan ook met blaadjes, dieren, schors en bloemen als materiaal om te ontdekken en je over te verwonderen.
In de praktijk… De toverdokter moet loslaten
Werken volgens Reggio betekent de kinderen motiveren, observeren, maar ook loslaten om zelf met hun ideeën te komen. Wat betekent dat voor mij als begeleider? Maandelijks kom ik als gastbegeleider bij een kinderdagverblijf van Kinderrijk. Gelukkig werkt Kinderrijk heel erg vanuit de ideeën van Malaguzzi, dus het is een prima plek om eens uit te proberen wat kinderen de ruimte geven doet met de kinderen en ook met mij zelf als begeleider. Ik probeer de kinderen al veel ruimte te geven, maar deze keer deed ik dat bewuster. Hieronder lees je hoe ik dat ervaren heb. Misschien hebben jullie er ook wat aan.
Ik heb het onderwerp ‘ziek zijn/au hebben’ gekozen en dat dan met handpoppen. Ik ben de toverdokter. De kinderen kiezen een handpop en zeggen waar die ‘au’ heeft. Daarna wil ik graag dat ze het dier op hun manier gaan verzorgen. Ik heb van alles meegenomen, zoals: bakjes, vijzels, een koperen ketel, emmertjes, elastieken, doeken, een koffer, veel handpoppen en natuurlijk alles wat er in de tuin te vinden is, zoals blaadjes, zand, takjes enzovoorts.
De kinderen vertellen kort wat het dier volgens hen mankeert en mogen daarna iets kiezen om het dier te verzorgen. En dan begint de onzekerheid!
- Kinderen, maar ook de leidsters vinden het hartstikke leuk hoe ik communiceer met de kinderen door middel van de poppen. Vinden ze het nog steeds leuk als ik daarna wat afstand neem?
- Durf ik eigenlijk wel afstand te nemen? En hoe lang durf ik te wachten voordat kinderen er op reageren? En als ze heel anders reageren dan ik van tevoren dacht, is dat erg?
- Sommige kinderen staan op een afstandje toe te kijken, maar durven nog geen pop in hun handen te pakken.
- Andere kinderen gaan meteen na de show in de zandbak spelen. Het is trouwens koud. Sommige kinderen willen naar binnen.
Gelukkig reageren er ook veel kinderen:
- Zand en gras gaan in de toverketel en er wordt geroerd met een stok.
- Konijn is moe en ze maken een bedje voor het konijn.
- De koffer wordt ingericht tot ziekenhuisje voor de dieren
- Een meisje zegt ‘hocus pocus, ik wou dat de dieren beter waren’
- Beer heeft prik! Op zijn rug! Is er ook bloed vraagt een jongentje! Ja er is ook bloed. Beer moet een pleister.
- Olifant heeft pijn. Waar? Het meisje wijst de slagtand aan. Ze wikkelt met hulp van de leidster elastiek om de slagtanden.
Al met al een redelijk geslaagd experiment. Tevreden opdrachtgever, tevreden kinderen. En voor mij geeft het ook veel inspiratie.
Hoe versterk je met Reggio natuurlijk buitenspelen?
Ik heb mij verdiept in het boek ‘Sporen van Reggio’, een prachtig boek waarin een vertaalslag wordt gemaakt naar de Nederlandse situatie. En waarin twee centra in Amsterdam als voorbeeld worden genomen. In gesprekken met deskundigen hoor ik vaak dat Reggio een mooie basis is voor buiten/natuuractiviteiten met jonge kinderen. De Ruimte wordt gezien als ‘derde pedagoog’ en die Ruimte kan natuurlijk ook de natuur zijn. Alleen kom ik die ‘natuur’ en het belang ervan nauwelijks tegen in ‘Sporen van Reggio’. Ik weet zeker dat er allerlei mogelijkheden zijn want:
De natuur zit vol met ‘ongevormde’ materialen. Een tak kan honderd dingen zijn.
De natuur is een hele rijke omgeving. Het inspireert continu tot ontdekkingen, maar ook tot communicatie met bijvoorbeeld planten en dieren.
Die communicatie met de natuur gaat is ook fysiek: Het klimmen in een boom. Het springen in een hoop met bladeren. Het nadoen van een kikker die je tegenkomt.
Met materialen uit de natuur kun je ook beeldend creatief zijn. Van spullen uit de natuur kun je van alles maken. Je kunt spelen met vorm, kleur en textuur.
Driedaagse trainingen dit voorjaar
We organiseren dit voorjaar twee driedaagse trainingen waar je aan mee kunt doen. Met deze training kun je je profileren bij kindcentra als Naturista of gespecialiseert Atelierista of hoe je het maar wilt noemen eigenlijk. We hebben er enorm veel zin in om samen met bevlogen cursisten op deze twee inspirerende locaties samen te onderzoeken hoe je de praktijk van natuurlijk buitenspelen kunt vormgeven voor jonge kinderen. Gewoon omdat ze het waard zijn!! Doen jullie mee?
Training in Deventer Nederland
Er komen ook trainingen van een dag. En je kunt ons vragen om speciaal voor jullie een team een training te organiseren. Volg ons op facebook voor het laatste nieuws hierover.